donderdag 5 april 2018





NIEUWE PROVINCIALE GRONINGER 

COURANT

De krant was een uitgave van Jan Haan, die naast zijn gereformeerde boekhandel dus ook uitgever was van een protestants-christelijk regionaal nieuwsblad. 
Het zijn niet de minste die in al die jaren voor de Nieuwe Provinciale Groninger Courant hebben geschreven. 
Eef Brouwers zette hier in 1956 zijn eerste stappen op het journalistieke pad. 
Hij groeide twintig jaar daarna uit tot een bekende Nederlander als presentator van het NOS-Journaal. 
Later zou hij als lid van de hoofdredactie van het Nieuwsblad van het Noorden terugkeren in zijn geboortestad. 
Zijn laatste functie was dat van directeur-generaal van de Rijksvoorlichtingsdienst – en daarmee ook woordvoerder van het Koninklijk Huis – tussen 1995 en 2004.  

Dat had Piet Jongeling (1909-1985) eens moeten weten! 
Die was een twintig jaar eerder bij dezelfde Nieuwe Provinciale werkzaam geweest en klom op tot het hoofdredacteurschap. 
Een twist met Jan Haan in verband met kerkelijke ontwikkelingen (Jongeling volgde de Vrijmaking binnen de gereformeerde kerk in tegenstelling tot Jan Haan) maakte dat Jongeling zijn journalistieke loopbaan elders voortzette. 
Hij werd vooral bekend als de voorman van het Gereformeerd Politiek Verbond (waaruit de ChristenUnie voortkwam) dat met hem als lijsttrekker een zetel in de Tweede Kamer dacht te hebben. 
Hij kwam nog op Huis Ten Bosch om de Koningin te adviseren omtrent de formatie - maar bij de definitieve uitslag kwam het GPV een aantal stemmen tekort. 
Maar zelfs de meeste kinderen zullen bekend zijn met Piet Jongeling. 
Nog altijd lezen die zijn spannende boeken met Snuf de Hond als hoofdfiguur: 
Piet Jongeling gaat schuil achter het schrijverspseudoniem Piet Prins


W.F. HERMANS

Piet Jongeling was niet de enige schrijver in de buurt.
W.F. Hermans woonde in het midden van de jaren '50 van de vorige eeuw op de hoek van de Ossenmarkt en Spilsluizen in het huis met het ronde erkertje op de eerste verdieping.
We kunnen W.F. Hermans als getuige-deskundige te hulp roepen en met hem zijn woonomgeving kort verkennen.
Als we van het water af lopen langs de Ossenmarkt lopen komen we bij de Marktstraat.
Op zijn wandeling door de Marktstraat in de richting de Nieuwe Boteringestraat komt hij langs de Boekhandel Jan Haan.
"Er is hier in de Nieuwe Ebbingestraat een griffermeerde zaak", schrijft hij aan zijn uitgever die op het punt staat De God Denkbaar Denkbaar de God uit te geven.
Hij vraagt hem, om 5000 exemplaren aan deze boekhandelaar te verkopen, zodat de etalage er van zal uitpuilen.
Het huis van W.F. Hermans (met uitstekend raam) op de hoek van de Ossenmarkt en Spilsluizen. - Foto: www.beeldbankgroningen.nl (1785-18129)(Uitstekend raam) op de hoek van de Ossenmarkt en Spilsluizen.
 - Foto: www.beeldbankgroningen.nl (1785-18129)

 Een blokje om
Terug in de Marktstraat zien we op nummer 19, aan de noordzijde van de straat, het pand waar de R.K.-bisschop van Groningen enkele tientallen jaren zetelde.
Ernaast was het onderkomen gevestigd van de Commissaris van de koningin.
Henk Vonhoff was de laatste die hier woonde.
Enkele huizen verderop- op nummer 11- is nog aan een mooi uithangbord zichtbaar dat er een cocurrent-drukker van Jan Haan vlakbij woonde, C Weis.

Een boekje 'Laandjebloumen' van uitgever Weis
Uitgever Weis


Die had vroeger in de jaren 1920 Laandjebloumen uitgegeven, een bekende bloemlezing van Groninger literaire teksten, samengesteld vooral door Geert TeiWeis in (de voorloper van) het wat lage huis met de rode bakastenen woonde van 2870-1875 trouwens dr. P. Boeles. de man die rond 1850 als eerste een echt gropnings woordenboek maakte, maar het manuscript daarvan werd helaas pas tegen 2000 gevonden als Idioticon Groninganum.



EN WEER TERUG NAAR JAN HAAN

Als je Markstraat uitloopt en links afslaat kom je weer bij Boekhandel Jan Haan. Ook Haan is als drukker geïnteresseerd in het Gronings. In de jaren ‘50 drukt hij een aparte reeks van zes deeltjes Veurdroagen en veurlezen met teksten van Groninger schrijvers en informatie over hen. De Hilversumse zakenman Jacob de Graaf (met wortels in Garrelsweer) steekt er tijd en geld in en vergeet zichzelf niet: de deeltjes 5 en 6 zijn geheel gevuld met werk van hemzelf. 
Enthousiast bestelt hij bij Jan Haan enkele duizenden stuks boven de gewone oplage maar hij blijft met een enorme stapel zitten. Die verzendt hij tegen 1960 op eigen kosten gratis en voor niets naar alle mogelijke schoolbibliotheken in Nederland (alleen al 1800 stuks), 1200 naar de gewone bibliotheken en ook nog een stuk of 1500 exemplaren over de hele wereld, waar er maar Groningers woonden...
Snel kunnen we nog afslaan naar de Wipstraat. Kijk vlak voor het Boterdiep links en ontwaar een prachtige serie blauwe tegels met de aanduiding van diezelfde krant van Jan Haan op het gebouw dat zichtbaar van 1911 dateert.

Nieuwe Provinciale Groninger Courant in de Wipstraat. - Foto: P. Beukema, www.beeldbankgroningen.nl (1785-18481)

Foto's plus beschrijving uit het boekje 'Groningen in vuur en vlam'. 
Uitgegeven in 1945 door Jan Haan n.v. 
De naam van de fotograaf staat vermeld bij elke foto.





45
De zeer smalle toegang van de Oude Ebbingestraat heeft al wat gedelibereere veroorzaakt.
Eindelijk vond,, even vóór den oorlog, de gemeenteraad een oplossing, waaraan later gewerkt zou worden.
Thans is er deze
Maar zóó was het niet bedoeldFoto Folkers


foto van Hendrika Witloks Koopmans.


foto van Hendrika Witloks Koopmans.






 

52

Op den hoek van de Nieuwe Ebbinhestraat en de Spilsluizen (waar het C.J.M.V.-gebouw is uitgebrand) was ook een keurig oud geveltje (Sig. mag. Veeger), dat echter niet geheel vernield is.
Monumentenzorg beveelt het in de zorg van het publiek aan, blijkens een bekendmaking op de ramen. Mogelijk is de gevel nog te restaureren.


FOTO Kramer






54
In de Nieuwe Ebbingestraa was maandagmorgenb 10 april de toestand even précair.
De zakenpanden van Geertsema en Wortmann stonden in lichterlaaie.
Met vereende krachten heeft men het vuur tenslotte kunnen bdwingen.
ook het gebouw van het Leger des Heils werd grotendeels vernietigd.
Foto Folkers
50
Op de Ossemarkt wordt stevig gevochten.
De Candeezen vervoeren vandaar hun gewonden zoo snel mogelijk weg.
Op de fot zien we zulk een transport vóór Burmann op de Groote Markt.
De Padvindersorganisatie was reeds tijdens de gevechtshandelingen in actie.
Op den voorgrond een padvinder.
Foto Folkers

56
Overgebleven van de omwalling was het in 1621 voor den portier der Steentilpoor gebouede historische "Poortershuisje" (Binnen-Damsterdiep)
De gemeenteraaad besloot indertijd dat Diep te dempen en het huisje te slechten, welke laatste bij departementale beschikking belet erd.
Maar.....
Foto Folkers

.....thans hebben de gevechtshandelingen aan dit historische huisje een einde gemaakt.
In deze omgeving liepen verdeer verschillende woningen op.


Eenige dagen na de bevrijding der stad bezocht Z.K.H. Prins Bernhard, als Opperbevelhebber der Ned. Ninnenl. Strijdkrachten, zijn ondergeschikten.
Z.K. H. verlaat. onder geestdriftig gejuich der toeschouwers, het stafkwartier O.D. op de Westerkade.


foto van Hendrika Witloks Koopmans.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten